W przedszkolach regulaminy, pod którymi dzieci podpisują się odbiciem małej dłoni, w domu wypisane w centralnym miejscu zasady, przed wyjściem na spacer umowy, że dziecko nie będzie chciało na spacerze loda, że nie idziemy na duży plac zabaw, tylko do parku itd. Gdy dzieci nie stosują się do tego, co ustaliliśmy, powołujemy się na poszczególne punkty wypisane na papierze i nie potrafimy zrozumieć, co w tym jest takiego trudnego – przecież się zgodziłeś, zobacz, tutaj jest twoja rączka.
To tak jakbyśmy mówili dziecku, że coś z nim nie tak, skoro nie pamięta umowy, próbuje nas na coś namówić lub zachowuje się w sposób sprzeczny do ustalonych zasad.
Każde z podanych rozwiązań jest próbą przerzucenia na dziecko odpowiedzialności za daną sytuację. Jesper Juul pisze, że to dorośli ponoszą 100% odpowiedzialności za relację dorosły – dziecko, a umawianie się na cokolwiek jest po prostu próbą wymuszenia na dziecku, by to ono wykazało się dorosłością i trzymało tego, na co się z nami umówiło.
Tymczasem dzieci nie są do tego przygotowane neurologicznie. Płat czołowy mózgu, odpowiedzialny między innymi za umiejętność planowania, przewidywania konsekwencji oraz panowania nad emocjami nie jest w pełni rozwinięty, więc oczekiwanie dorosłych, że dziecko będzie w zgodzie z umową zachowywało się w określony sposób jest pozbawione jakiegokolwiek sensu.
Kolejną bardzo istotną w tej kwestii informacją jest fakt, że dzieci współpracują z dorosłymi, czyli starają się zrobić wszystko, by sprostać ich oczekiwaniom. Nie lubią jednocześnie, gdy ci powołują się na jakieś ogólne zasady i autorytety, ponieważ najważniejszym motywem działania dzieci jest chęć poznania siebie i dorosłych, którzy są najważniejszą częścią ich codzienności.
Co to oznacza w praktyce?
W praktyce oznacza to, że zasady w formie – w tym miejscu szanujemy siebie nawzajem, mówimy dzień dobry i do widzenia, uśmiechamy się i z życzliwością odnosimy do kolegów/rodzeństwa, są z góry skazane na niepowodzenie. Owszem część dzieci będzie ich przestrzegać, ale będzie to ta część dzieci, która podporządkowywałaby się również bez ramki z regulaminem. Natomiast dzieci, dla których obrona swojej integralności jest sprawą priorytetową, nie podporządkują się, choćbyśmy kazali im odbić tam każdy palec, stopę i rękę. Te dzieci są gotowe podążyć tylko i wyłącznie za dorosłymi, którzy będą ich ciekawi.
Jeśli więc uważacie, że regulamin/spis zasad musi być, zróbcie to troszkę inaczej:
Przedszkole/dom to miejsce, w którym każdy powinien mieć prawo, pokazania pozostałym kim jest? A także, co jest dla niego ważne?
Jako opiekunowie/rodzice obiecujemy wam, że dołożymy wszelkich starań by atmosfera w tym miejscu, umożliwiała to nam wszystkim.
Zobowiązujemy się zrobić wszystko, by:
- Słuchać Was z należytą uważnością?
- Przyglądać się temu, co sprawia wam radość?
- Mieć pełne zaufanie do waszej chęci współdziałania.
- Poprzez przykład pokazywać wam zasady panujące w tej społeczności.
- Mieć pełną zgodę na to, że coś może sprawiać wam trudność.
- Zamiast pouczeń „wolno, nie wolno”, pomagać wam wyrażać emocje w sposób nieraniący innych.
Jednocześnie mamy świadomość, że każdy z nas ma prawo do błędu, więc jeśli zauważycie w naszym zachowaniu coś, co przeczy tym ustaleniom, będziemy wdzięczne, gdy nam o tym powiecie.
Pani Lucynka i Pani Marzena
Dorosłych bardzo rzadko stać na takie rozwiązania, ponieważ przekonani są, że ich rolą jest wychowywanie, mówienie temu małemu człowiekowi kim jest, a kim powinien się stać. Niektórzy uważają, że rolą opiekuna/wychowawcy/rodzica jest utrzymywanie w oczach dziecka nieomylnego wizerunku, itd. Tymczasem jest zupełnie odwrotnie, dziecko mające możliwość dorastania u boku dorosłego, który daje sobie prawo do niewiedzy, jest skarbem, który umożliwia temu małemu człowiekowi, obserwowanie na czym polega dorosłość i jak zachować swoją autentyczność.
Zdj. Pexels.com